W ciągu ostatnich lat spektroskopia absorpcyjna w podczerwieni (IR z ang. infrared spectroscopy) stała się jedną z najchętniej wykorzystywanych technik analitycznych w badaniach jakościowych i ilościowych. Wspólnie ze spektroskopią ramanowską dostarcza informacji o energii drgań pomiędzy molekułami. Podstawą fizyczną tej techniki jest absorpcja promieniowania z zakresu podczerwieni (najczęściej o długości fali 2500 – 25000 nm), prowadząca do wzbudzenia molekuły na wyższy stan oscylacyjny. Kwant energii, który ulega absorpcji jest zawsze charakterystyczny dla danego drgania. Oznacza to, że każda cząsteczka ma swoje unikatowe widmo IR (wykres zależności wielkości absorpcji od energii promieniowania), dzięki czemu możliwa staje się identyfikacja składu mierzonych próbek. Odbywa się to najczęściej na podstawie porównania otrzymanych widm
z widmami substancji referencyjnych lub dostępną literaturą.
Niewątpliwymi zaletami spektroskopii w podczerwieni są niskie koszty, prostota pomiaru oraz wysoka czułość i specyficzność. Dodatkowo do przeprowadzenia analizy, która w większości przypadków ma nieniszczący charakter, wystarczy nawet kilka miligramów próbki. Z tych powodów technika ta znajduje szerokie zastosowanie w obszarze badań naukowych oraz komercyjnych, będąc z powodzeniem wykorzystywana do analiz zarówno próbek pochodzenia organicznego jak i nieorganicznego.
W ostatnich latach spektroskopia IR zyskała na znaczeniu szczególnie w branży farmaceutycznej. Rola tej techniki sprowadza się m.in. do rutynowej oceny jakości i czystości surowców czy też potwierdzenia tożsamości substancji czynnych oraz pomocniczych w wyrobach medycznych. W przypadku niektórych związków, możliwe jest również monitorowanie stabilności i trwałości, a nawet kontrola uwalniania substancji czynnej z otoczki. Dzięki swojej unikatowej właściwości do analizy struktury drugorzędowej białek i ich zmian konformacyjnych, bywa chętnie używana w przemyśle biofarmaceutycznym do charakterystyki biomateriałów oraz kontroli czystości i stabilności produkowanych enzymów, przeciwciał i innych wyrobów biotechnologicznych. Prostota i szybkość pomiarów została również doceniona w branży spożywczej m.in. w analizie konserwantów oraz zanieczyszczeń. Nie bez znaczenia jest także rola spektroskopii IR w badaniach środowiskowych, gdzie stanowi pomocne narzędzie oceny stanu czystości wody, powietrza oraz gleby (np. węglowodorami), identyfikacji mikroplastiku, charakterystyki sorbentów czy też monitoringu różnych procesów takich jak np. kompostowanie.
W Laboratorium Obrazowania Jagiellońskiego Centrum Innowacji dysponujemy spektrometrem FT-IR, na którym pomiary mogą odbywać się w trybie transmisji lub całkowitego wewnętrznego odbicia (ATR, z ang. attenuated total reflectance). W pierwszym przypadku próbki muszą być odpowiednio cienkie bądź zostać przygotowane w postaci pastylek z KBr. Tryb ATR nie wymaga natomiast wcześniejszych przygotowań, a pomiar odbywa się po dociśnięciu próbki do kryształu wykonanego z diamentu.